Phoûng vaán G.S. Nguyeãn Ngoïc Bích:

HÖÔÛNG ÖÙNG TOÁT ÑOÁI VÔÙI DÖÏ AÙN SMITHSONIAN

VEÀ 30 NAÊM NGÖÔØI VIEÄT TREÂN ÑAÁT MYÕ

Virginia, 7-XII-2004 (QGTTX).-  Vöøa töø Nam Cali veà, G.S. Nguyeãn Ngoïc Bích ñaõ daønh cho phoùng vieân chuùng toâi moät cuoäc phoûng vaán chôùp nhoaùng veà chuyeán ñi ra maét saùch cuûa oâng vaø nhaát laø nhöõng gaëp gôõ cuûa oâng ñoái vôùi moät soá nhaân vaät trong baùo giôùi vaø coäng ñoàng cuõng nhö caùc vaên ngheä só ñeå baøn veà chuyeän döï aùn Smithsonian tính trieån laõm veà 30 naêm ngöôøi Vieät hieän dieän ôû Hoa Kyø vaøo naêm tôùi.

Sau ñaây laø noäi dung chính cuoäc trao ñoåi chung quanh vaán ñeà treân.

Phoùng vieân (PV): Nghe noùi Toå chöùc Smithsonian, heä thoáng lôùn nhaát cuûa Hoa Kyø veà baûo taøng vieän ôû Washington, coù yù ñònh ñaùnh daáu 30 naêm ngöôøi Vieät coù maët ôû Hoa Kyø baèng moät vaøi cuoäc trieån laõm.  Hình nhö Giaùo sö coù döï maáy buoåi hoïp vôùi hoï ñeå baøn veà chuyeän naøy.

G.S. Nguyeãn Ngoïc Bích (NNB): Thöa ñuùng.  Ñaëc bieät laø buoåi hoïp cuoái cuøng vaøo ngaøy 17 thaùng qua, coù ñöôïc töôøng thuaät khaù ñaày ñuû trong moät baøi baùo cuûa Taâm Vieät maø neáu toâi khoâng nhaàm ñaõ ñöôïc ñaêng taûi treân moät soá baùo Vieät ngöõ caû ôû Cali, Texas laãn vuøng toâi ôû, töùc DC-Maryland vaø Virginia.

Gaëp gôõ caùc vaên ngheä só

PV:  Trong dòp ñi Cali ra maét saùch tuaàn qua, oâng coù gaëp ai ñeå baøn chuyeän döï aùn cuûa Smithsonian khoâng?

NNB:  Raát may cho toâi laø ñeán chôi vôùi maáy anh em, thaêm baùo Ngöôøi Vieät thì gaëp ngay moät cuoäc trieån laõm tranh cuûa 7 hoïa só ôû vuøng Nam Cali ñang coù trieån laõm raát ñeïp baét ñaàu töø ngaøy 4 thaùng 12 taïi ñoù: Ñoù laø caùc hoïa só Nguyeân Khai, Hoà Anh, Nguyeãn Ñoàng, Nguyeãn Thò Hôïp, Nguyeãn Vieät Huøng, Nguyeãn Töôøng Quí, vaø An Phong.  Nhaân ñoù, chuùng toâi baøn ñöôïc ngay veà döï aùn Smithsonian.  Coù nghóa laø Smithsonian coù theå tính ñeán chuyeän laøm moät cuoäc trieån laõm cuûa caùc hoïa só Vieät Nam saùng taùc trong 30 naêm qua ôû Myõ.  Toâi hoûi: Caùc anh chò coù theå tham gia ñöôïc khoâng, coù nghóa laø cho möôïn tranh, phoái hôïp vôùi nhau ñeå cho boä tranh coù ít nhieàu tính caùch tieâu bieåu v.v.?  Ai cuõng toû ra raát thích thuù vaø saün saøng tham gia.  Tuy nhieân, vaán ñeà vaãn seõ laø coøn moät soá chi phí (chuyeân chôû, baûo hieåm, baûo quaûn, v.v.) thì mình phaûi coù moät nguoàn taøi trôï naøo, lyù töôûng laø töø trong coäng ñoàng vì nhö vaäy seõ cho Smithsonian thaáy laø coäng ñoàng mình thöïc söï yeåm trôï caùc vaên ngheä só Vieät Nam, muoán ñöôïc ñem vaên hoùa mình chia xeû vôùi daân chính maïch vaø caùc nhoùm daân toäc khaùc.

Then choát: Söï tham gia cuûa coäng ñoàng

PV:  Neáu coäng ñoàng khoâng taùn trôï thì sao?

NNB:  Ñôn giaûn laém.  Neáu mình thôø ô thì hoï, nghóa laø Smithsonian, caû heä thoáng 14 baûo taøng vieän cuûa hoï, seõ khoâng thaáy coù lyù do gì phaûi nai löng ra laøm khoâng coâng cho moät coäng ñoàng hoaøn toaøn coi nheï, ñöùng baøng quang ñoái vôùi vieäc laøm cuûa caùc vaên ngheä só cuûa chính mình, khoâng quan taâm gì ñeán söï phaùt trieån cuûa vaên hoùa Vieät Nam taïi Myõ.  Hoï khoâng noùi moät caùch loä lieãu, coâng khai nhöng hoï cuõng nguï yù cho mình hieåu laø coäng ñoàng chuùng ta ñaõ boû lôõ cô hoäi 25 naêm vaøo ñaàu thieân nieân kyû thöù 3, töùc laø vaøo naêm 2000.  Ñoù laø söï teá nhò cuûa hoï nhöng mình cuõng phaûi hieåu chöù!  Neáu ñeå maát cô hoäi 30 naêm vaøo naêm tôùi thì khoâng bieát ñeán bao giôø ta môùi laïi coù moät cô hoäi nöõa.  Ñoù laø ñieàu toâi lo vì ngöôøi Vieät mình, neáu khoâng baûo nhau, nhaéc nhôû nhau thì thöôøng nöôùc ñeán chaân môùi nhaûy.  Luùc baáy giôø thì ñaõ quaù muoän vì ngöôøi Myõ coù thoùi quen laøm caùi gì cuõng tính toaùn, coù keá hoaïch caû naêm, vaøi ba naêm tröôùc.  Ngay baây giôø cuõng ñaõ laø khaù muoän roài vì chæ coøn maáy tuaàn nöõa laø ñaõ sang ñeán naêm 2005.  Neáu tröôùc cuoái naêm maø coäng ñoàng chuùng ta cuõng khoâng cuïc cöïa gì thì hoï deã vieän côù ñeå cho chìm xuoàng luoân, hoï seõ keâu laø khoâng coøn thôøi giôø ñeå xoay sôû gì nöõa.

Töø giôø ñeán cuoái naêm, phaûi gaây ñöôïc 60 nghìn

PV:  Giaùo sö noùi theá laø nghóa laøm sao?  Töø giôø ñeán cuoái naêm ñaâu coøn bao laâu?  Vaäy thì xoay sôû caùch naøo?  Vaø neáu coù ngöôøi trong coäng ñoàng mình muoán tham gia thì phaûi laøm gì?

NNB:  Nhö trong baøi vieát tröôùc ñaây cuûa Taâm Vieät cho bieát, cuoäc hoïp cuûa chuùng toâi, nghóa laø cuûa moät soá ngöôøi hoaït ñoäng trong coäng ñoàng vôùi oâng Franklin Odo vaø coâ Francey Youngberg, hoï cho bieát laø vì thôøi gian caáp baùch coäng ñoàng chuùng ta caàn phaûi gaây quyõ ñöôïc tôùi möùc 60 nghìn ñoâ-la tröôùc haïn choùt laø ngaøy 31-12 thì hoï môùi ñuû tin töôûng laø coù theå coù moät ngaân quyõ toái thieåu laø 120 nghìn ñoâ-la lo moät hai cuoäc trieån laõm töông töï nhö caùch ñaây hai naêm, hoï ñaõ laøm vôùi coäng ñoàng ngöôøi Ñaïi Haøn.

PV:  Nghe baûo coù ngöôøi trong coäng ñoàng than laø hoï raát muoán tham gia nhöng nhöõng caáp baäc maø Smithsonian ñaët ra xem ra quaù cao ñoái vôùi moät caù nhaân: $5 ngaøn laø toái thieåu (haïng “San Hoâ”), $10 ngaøn môùi ñöôïc xem laø “Hoàng Ngoïc,” ñeán taän $50 nghìn môùi thaønh haïng “Kim Cöông,” v.v.

NNB:  Thöa ñuùng, hoâm gaëp hoï ngaøy 17/11 ôû Museum of American History cuõng coù moät vaøi anh chò neâu ra ñieåm naøy.  Nhöng hoï traû lôøi ñoù laø tieâu chuaån cuûa Smithsonian, hoï khoâng coù quyeàn thay ñoåi caùc caáp haïng.  Vaû laïi, coù leõ hoï cuõng khoâng nhaém laáy tieàn coø con cuûa töøng caù nhaân maø nhaém vaøo caùc coâng ty cuûa ngöôøi Vieät cuõng nhö trong coäng ñoàng chính maïch. 

PV:  OÂng coù theå noùi roõ ñöôïc hôn khoâng?

NNB:  Theá naøy nheù.  ÔÛ Cali, chaúng haïn, chuùng ta coù khoâng thieáu gì caùc toå hôïp baùc só hay luaät sö, coù trung taâm y só goàm caû vaøi chuïc ngöôøi, 100 baùc só, nha só cuõng coù.  Neáu hoï quyeát ñònh ñi chung nhaân danh trung taâm cuûa hoï thì laøm gì 5, 10 ngöôøi khoâng boû ñöôïc ra moät nghìn moät ngöôøi.  Theá laø coù ngay haïng “San Hoâ” hay haïng “Hoàng Ngoïc” roài.  Neáu cao hôn thì cho $15 nghìn (haïng Ngoïc Trai), $25 nghìn (haïng Ngoïc Thaïch).  Coâng ty hay Trung taâm naøo haøo saûng hôn thì cho haún $50 nghìn ñeå laáy haïng nhaát laø haïng “Kim Cöông.”  Toâi nghe noùi coù ngöôøi Vieät chuû moät coâng ty Nails maø coù tôùi treân 700 tieäm treân toaøn quoác thì laøm gì oâng ta hay baø ta khoâng coù theå cho ñöôïc theo moät trong nhöõng haïng treân.

PV:  Nhöng $60 nghìn trong coù vaøi tuaàn thì coù thieáu thieát thöïc khoâng?

NNB:  Vaâng, môùi nghe thì theá.  Nhöng theo nhö toâi hieåu thì maáy ñaïi dieän cuûa VANG (töùc toå chöùc Vietnamese American National Gala, naêm ngoaùi ñaõ toå chöùc moät buoåi Gala raát thaønh coâng ôû DC) ñaõ höùa nguyeän seõ gaây quyõ tôùi möùc $25 nghìn roài.  Nhö vaäy, phaàn coøn laïi chæ laø $35 nghìn töø giôø ñeán cuoái naêm (31-12-2004).  Toâi ñöôïc nghe moät yù kieán khaù hay.  Coù moät gia ñình tö nhaân thoâi nhöng hoï ñang tìm caùch goùp ñeå thaønh moät söï ñoùng goùp cuûa gia ñình, ít nhaát cuõng ôû haïng “San Hoâ.”  Ñoù cuõng laø moät caùch suy nghó vaø phoái hôïp trong chuyeän naøy.

Laäp ban yeåm trôï vaø ñaùnh ñoäng veà maët truyeàn thoâng

PV:  Mình coù theå thuùc ñaåy caùc ñòa phöông laäp ban yeåm trôï khoâng?

NNB:  Ñoù cuõng laø moät yù kieán raát hay.  Toâi coù gaëp oâng Ñoã Ngoïc Yeán cuûa baùo Ngöôøi Vieät vaø chính oâng cuõng ñöa ra yù kieán naøy.  Raát tieác laø thôøi gian toâi ôû Quaän Cam quaù ngaén ñi thaønh thöû tuy coù baøn maø chöa thöïc hieän ñöôïc.  Toái Chuû nhaät 5/12, tuy trôøi möa song moät soá baïn ôû Quaän Cam ñaõ hoïp laïi taïi nhaø haøng Song Long ñeå nghe toâi trình baày vaø traû lôøi veà Döï aùn Smithsonian veà 30 naêm hieän dieän cuûa ngöôøi Vieät ôû Hoa Kyø.  Trong soá ngöôøi coù maët chuùng toâi ñeå yù thaáy coù Quyù OÂng Ñoã Ngoïc Yeán (baùo NV), Leâ Vaên Khoa (nhaïc só, nhieáp aûnh gia), Nguyeãn Ñoàng (hoïa só), Phaïm Phuù Minh (baùo Theá Kyû 21), Buøi Bænh Baân (FreeVN.net), coâ Anh Do (nhaø baùo), chöa keå nhöõng ngöôøi gheù qua chôi moät luùc hay ñeán chaøo hoûi (nhö anh Leâ Caàm Thanh cuûa Kyù Con, nhaïc só Duy Cöôøng vaø moät soá vaên ngheä só khaùc maø toâi khoâng kòp ghi nhôù).  Nhöõng yù kieán ñöôïc taùn thaønh ñeå ñaåy vieäc naøy laø:

1/  Neáu khoâng laäp ñöôïc moät uûy ban trung öông (hay toaøn quoác)  taïm goïi laø “UÛy Ban Yeàm Trôï Döï AÙn Trieån Laõm 30 Naêm Coäng Ñoàng Vieät Nam cuûa Smithsonian” thì cuõng neân coù nhöõng uûy ban ñòa phöông keâu goïi vieäc yeàm trôï naøy.

2/  Nhôø caùc cô quan truyeàn thoâng taïi caùc ñòa phöông cuõng nhö treân toaøn quoác ñaày maïnh Döï aùn naøy, qua nhöõng baøi baùo, baøi bình luaän hay qua nhöõng cuoäc phoûng vaán (keå caû nhaân vieân cuûa Smithsonian).

3/  Vaän ñoäng vôùi caùc cô quan truyeàn thoâng chính maïch ñeå hoï yeåm trôï hay keâu goïi yeåm trôï cho döï aùn naøy cuûa coäng ñoàng.

4/  Nhaán maïnh vôùi caùc Maïnh Thöôøng Quaân trong coäng ñoàng coù yù ñònh tham gia laø tieàn cuûa hoï ñi thaúng vaøo Smithsonian, chöù khoâng qua tay ai khaùc.  Caùc uûy ban yeåm trôï chæ neân keâu goïi thoâi chöù khoâng neân ñöùng ra nhaän tieàn.

Moïi thaéc maéc hay caâu hoûi khaùc xin lieân laïc vôùi toâi (703 971-9178) hay vôùi Nghò hoäi (Phone/Fax: 703 719-5764) laø toå chöùc coù lieân laïc maät thieát vôùi Smithsonian trong nhieàu naêm qua.